“Chân dung” người chiến thắng trong trò chơi trading

*trader: những người mua đi bán lại chứng khoán trong thời gian ngắn, kiếm lời từ biến động giá cả cổ phiếu.

*trading: hành động mua đi bán lại cổ phiếu liên tục.
*broker: những người làm nghề môi giới chứng khoán.

Có thể những nhà đầu tư mới sẽ vô cùng ngưỡng mộ những trader giàu có, những broker với vẻ ngoài hào nhoáng, để rồi cũng lao theo trò chơi trading với mong muốn làm giàu nhanh. Tuy nhiên đây không phải là trò chơi mà số đông có thể dành chiến thắng. Có một con số thống kê thường được sử dụng, đó là trên 90% nhà đầu tư thua lỗ khi đầu tư chứng khoán. Đây không phải là một con số vu vơ, một công ty chứng khoán lớn đã thực hiện nghiên cứu tệp khách hàng của mình và phát hiện ra rằng, trên 90% khách hàng của họ thua lỗ và rời bỏ thị trường sau 2 năm. Quy mô khách hàng của công ty đủ lớn để có thể đại diện cho toàn bộ nhà đầu tư chứng khoán tại Việt Nam.

Vậy tại sao có rất nhiều người thành công xung quanh tôi?  

Đây là câu hỏi phản biện mà nhiều nhà đầu tư đặt ra khi đối mặt với thống kê trên. Có thể giải thích điều này bằng 2 lý do: thứ nhất, những người thành công thì thường nổi tiếng và được nhiều người biết đến, còn người thất bại thì im lặng và ẩn mình (đây gọi là thiên vị sống sót); thứ hai, lúc bạn quan tâm đến chứng khoán là lúc thị trường bull, khi đó ai cũng là người chiến thắng, đến lúc thị trường giảm, nhiều người thua lỗ thì bạn cũng không quan tâm đến chứng khoán nữa. Hoặc lý do thứ 3 có thể những người bạn nhìn thấy đang cố gắng “lừa bạn” vì một mục đích nào đó  (để bán hàng chẳng hạn).

10% người chiến thắng là ai ? Họ có đặc điểm gì ?

Có thể phân loại những người chiến thắng thành 3 nhóm sau đây:

Nhóm 1 : Người có đầy đủ ‘điều kiện’ để chiến thắng 

Đó là những người giỏi thuộc top 10%, có kiến thức, kinh nghiệm, và có thời gian nghiêm túc dành cho việc trading. Điều này gần như là hiển nhiên, bởi những người giỏi thuộc TOP của bất cứ ngành nghề nào đều kiếm được nhiều tiền.

Nhóm 2 : Nhóm ‘gian lận’

Nhóm này bao gồm những người nắm được những thông tin mà phần đông không thể có được; những đội nhóm thao túng (hoặc mua/bán theo nhóm thao túng) giá cổ phiếu;… Nhóm này thường giàu rất nhanh và rất ít khi thua lỗ. Tuy nhiên rủi ro là có thể phải ‘bóc lịch’ nếu bị phát hiện.

Nhóm 3 : Nhóm may mắn

Cái tên nói lên tất cả, tuy nhiên đây là nhóm không bền vững, bởi không ai may mắn được mãi.

Bạn tự đánh giá mình thuộc nhóm nào?

Về mặt lý trí, có lẽ chúng ta đều muốn thuộc Nhóm 1, tuy nhiên không dễ để làm được điều này. Tôi đã từng lướt qua website bán các khóa học trading và thấy học viên của họ nào là kỹ sư, nào là bác sĩ, nào là nhân viên văn phòng…. Những người đó chỉ học một vài khóa học qua loa thì làm sao có thể đủ giỏi thuộc TOP 10%, lại còn đang làm việc full-time thì làm sao dành thời gian nghiêm túc cho việc trading? Nhiều khi sa đà vào trading chứng khoán, vừa thua lỗ vừa ảnh hưởng đến công việc chính.

Trên 90% nhà đầu tư phổ thông không thuộc nhóm nào trong 3 nhóm trên, do đó về dài hạn là thua lỗ. Tuy nhiên trading không phải là cách duy nhất để kiếm tiền từ thị trường chứng khoán. Có một cách khác để kiếm tiền với xác suất thành công cao hơn, dễ thực hiện hơn, tuy nhiên lại là cách "làm giàu chậm", đó chính là "đầu tư theo đúng định nghĩa sách giáo khoa". Xét cho cùng, "giàu chậm" vẫn hơn là thua lỗ.   

Read More

Trading cổ phiếu liên tục có phải là Zero-sum game ?

Định nghĩa

Trading là hành động mua đi bán lại cổ phiếu một cách liên tục nhằm kiếm lời từ biến động giá cổ phiếu.

Zero-sum game - Trò chơi có tổng bằng 0, là trò chơi mà tổng số tiền người thắng kiếm được sẽ bằng tổng số tiền người thua thua lỗ. Các sới bạc là điển hình của loại trò chơi này. Đặc điểm của loại trò chơi này là: sẽ có ít người thắng và rất nhiều người thua lỗ. Về mặt toán học, càng ít người thắng thì người chiến thắng sẽ càng kiếm được nhiều tiền. Do đó các trò chơi kiều này hay xảy ra tình trạng “gian lận”.

Vậy trading cổ phiếu có phải là zero-sum game hay không?

Gần như là vậy.

Để đơn giản hóa, hãy hình dung cổ phiếu X là một tài sản có giá trị 100,000 VNĐ, trong khi đó giá cả của cổ phiếu X liên tục được giao dịch ở mức từ 100,000 – 102,000 VNĐ. (Xem thêm về Giá trị và Giá cả cổ phiếu ở đây).

Người A trading liên tục kỳ vọng mua cổ phiếu X ở mức giá thấp (ví dụ 100,000) và bán với giá cao hơn (ví dụ 102,000) cho người B để kiếm lời 2,000 VNĐ. Tuy nhiên người B lại mua cổ phiếu ở đúng đỉnh 102,000 VNĐ, do đó nếu so với giá trị thật của X thì người B đang lỗ 2,000 VNĐ, bằng đúng số tiền mà người A kiếm được.

Cũng có trường hợp không phải.

Giả sử giá cổ phiếu X được giao dịch quanh mức 98,000 – 102,000 VNĐ. Người A mua ở mức 98,000 sau đó bán lại cho người B ở mức 102,000 VNĐ. Khi đó người A kiếm được lợi nhuận 4,000 VNĐ trong khi người B lỗ 2,000 VNĐ. Như vậy tổng số tiền kiếm được lớn hơn tổng số tiền thua lỗ. Ví dụ này khác ví dụ trên ở chỗ A đã mua được cổ phiếu với giá thấp hơn giá trị thật của nó.

Tuy nhiên thực tế lại phức tạp hơn.

Cũng ví dụ trên, người A kiếm lời 4,000 VNĐ, tuy nhiên do thị trường chứng khoán biến động mạnh, người B vì lo sợ đã cắt lỗ cổ phiếu X ở mức giá 98,000 VNĐ, do đó thua lỗ đúng 4,000 VNĐ, bằng số tiền người A kiếm được. Và đây là trường hợp phổ biến trong thực tế, vì khi trading, phần lớn mọi người sẽ không quan tâm giá trị thật của cổ phiếu X là bao nhiêu.

Một đặc điểm khác cũng giống Zero-sum game

Đó là tỷ lệ người chiến thắng trong “trò chơi trading” thường rất ít, và những người này thường kiếm được rất nhiều tiền. Tình trạng “gian lận” cũng diễn ra phổ biến trong trò chơi này, minh chứng là một số “đội nhóm thao túng” vừa bị bắt và khởi tố trong thời gian vừa qua. Chính vì vậy, trước khi quyết định trading cổ phiếu, nhà đầu tư nên tìm hiểu xem mình có đặc điểm của “người chiến thắng” hay không để giảm thiểu việc mất tiền vô ích.

Đón đọc “Chân dung của người chiến thắng” cuối tuần sau.

Read More

Chứng quyền là gì? Lưu ý khi đầu tư chứng quyền?

Chứng quyền (tiếng anh là Covered warrant – CW) là một loại chứng khoán phái sinh do các công ty chứng khoán phát hành, dựa trên một cổ phiếu cơ sở nào đó để xác định lãi lỗ (ví dụ chứng quyền C-FPT là dựa trên giá cổ phiếu FPT). Đây là một sản phẩm có tính đòn bẩy, do đó nhà đầu tư có thể lãi nhiều hơn khi giá cổ phiếu FPT tăng nếu mua C-FPT thay vì mua chính cổ phiếu FPT, đồng thời cũng có thể thua lỗ nhiều hơn, thậm chí là mất trắng nếu giá cổ phiếu FPT giảm. Để hiểu rõ hơn, hãy cùng xem xét ví dụ về chứng quyền FPT dưới đây:

Hình 1: Chứng quyền FPT, được công ty Chứng khoán BSC phát hành, niêm yết trên sàn HOSE với mã CFPT2301 (nguồn: Vietstock).

Một số thông tin về chứng quyền từ hình trên:

Mua chứng quyền: tương tự như mua cổ phiếu, mã giao dịch là CFPT2301.

Giá chứng quyền phiên gần nhất: 2,170 VNĐ/chứng quyền.

Giá chứng khoán cơ sở (cổ phiếu FPT) phiên gần nhất: 81,600 VNĐ/cổ phiếu.

Giá thực hiện (dùng để tính lãi lỗ): 84,000 (giải thích chi tiết ở bên dưới).

Giá hòa vốn: 97,020. Nếu nhà đầu tư mua chứng quyền ở giá hiện tại (2,170 VNĐ), thì khi giá cổ phiếu FPT đạt 97,020 nhà đầu tư sẽ hòa vốn (giải thích chi tiết ở bên dưới).

Khi tìm hiểu thông tin chi tiết về chứng quyền, ta có các thông tin sau:

Hình 2: Thông tin chi tiết về chứng quyền (nguồn: Vietstock).

Một số thông tin cần lưu ý khi tìm hiểu về CW:

Ngày giao dịch cuối cùng 23/06/2023 và ngày đáo hạn 27/06/2023

Đây là ngày cuối cùng để nhà đầu tư có thể mua/bán CW, sau ngày này nếu vẫn còn tiếp tục nắm giữ chứng quyền thì công ty chứng khoán sẽ tính toán lãi lỗ để thanh toán cho nhà đầu tư trong vòng (5) ngày sau ngày đáo hạn 27/06/2023.

Giá thực hiện 84,000

Đây là mức giá để tính lãi lỗ. Khi nắm giữ đến ngày đáo hạn, nếu giá bình quân 5 phiên gần nhất của cổ phiếu FPT lớn hơn 84,000 thì nhà đầu tư sẽ được CTCK thanh toán tiền cho phần chênh. Lãi/lỗ thực tế của nhà đầu tư sẽ bằng số tiền nhận được này trừ đi số tiền nhà đầu tư bỏ ra mua chứng quyền.

Tỷ lệ chuyển đổi 6 : 1

Sở hữu 6 chứng quyền tương đương 1 cổ phiếu FPT khi tính lãi lỗ. Nhà đầu tư có thể thấy 6 chứng quyền hiện có giá 2,170 VNĐ x 6 = 13,020 VNĐ, rẻ hơn rất nhiều khi mua 1 cổ phiếu FPT với giá 81,600 VNĐ. Chính vì vậy CW là sản phẩm có tính đòn bẩy.

Tính lãi lỗ của CW khi nắm giữ tới đáo hạn như thế nào?

Hãy cùng xem xét ví dụ sau: Nhà đầu tư mua 10000 chứng quyền bên trên với giá 2170 VNĐ/chứng quyền, nắm giữ tới đáo hạn. Hãy tính lãi/lỗ của nhà đầu tư nếu giá cổ phiếu FPT bình quân 5 phiên gần nhất trước ngày đáo hạn là: Trường hợp 1: 100,000; Trường hơp 2: 81,000; Trường hợp 3: 97,020? So sánh với lợi nhuận đầu tư vào cổ phiếu FPT thay vì chứng quyền ? (bỏ qua các loại thuế/phí).

Giải:

Số tiền gốc bỏ ra đầu tư là: 10,000 x 2,170 = 21,700,000 VNĐ.

Số tiền này dung để mua 10,000 chứng quyền với giá 2,170 VNĐ/chứng quyền hoặc mua 265 cổ phiếu FPT với giá 81,600 VNĐ/cổ phiếu.

Trường hợp 1: Giá FPT là 120,000

• Số tiền lãi nếu đầu tư vào cổ phiếu FPT = 265 x (120,000 – 81,600) = 10,176,000 (tương đương tỷ suất lợi nhuận 47%).
• Số tiền lãi nếu đầu tư vào chứng quyền.
• Quy đổi số cổ phiếu FPT sở hữu = 10,000 / 6 = 1,666.67 CP. (tỷ lệ chuyển đổi 6:1).
• Lợi nhuận quy đổi = 1,666.67 x (100,000 – 84,000) = 60,000,120 VNĐ. (84,000 VNĐ là mức giá thực hiện, dùng để tính lãi lỗ).
• Lợi nhuận trừ chi phí mua chứng quyền = 60,000,120 – 21,700,000 = 38,300,120. (tương đương tỷ suất lợi nhuận 176%).

Như vậy đầu tư vào chứng quyền lãi hơn nhiều so với đầu tư vào CP FPT.

Trường hợp 2: Giá FPT là 81,000  

• Số tiền lỗ nếu đầu tư vào cổ phiếu FPT = 265 x (81,000 – 81,600) = -159,000 (tương đương lỗ 0.7%).
• Số tiền lỗ nếu đầu tư vào chứng quyền:
• Quy đổi số cổ phiếu FPT sở hữu = 10,000 / 6 = 1,666.67 CP. (tỷ lệ chuyển đổi 6:1)
• Vì 81,000 < 84,000 nên Nhà đầu sẽ không được thanh toán
• Tổng mức lỗ = 0 – 21,700,000 =  - 21,700,000. (tương đương lỗ 100% số tiền đầu tư).

Trong trường hợp này đầu tư vào chứng quyền thua lỗ lớn hơn rất nhiều so với đầu tư cổ phiếu.

Trường hợp 3: Giá FPT là 97,020

• Số tiền lãi nếu đầu tư vào cổ phiếu FPT = 265 x (97,020 – 81,600) = 4,086,300 (tương đương tỷ suất lợi nhuận 18,8%).
• Số tiền lãi nếu đầu tư vào chứng quyền:
• Quy đổi số cổ phiếu FPT sở hữu = 10,000 / 6 = 1,666.67 CP. (tỷ lệ chuyển đổi 6:1)
• Lợi nhuận quy đổi = 1,666.67 x (97,020 – 84,000) = 21,700,043 VNĐ.
• Lợi nhuận trừ chi phí mua chứng quyền = 21,700,043 – 21,700,000 = 43. (tương đương tỷ suất lợi nhuận 0%).

Như vậy đầu tư vào chứng quyền trong trường hợp này là hòa vốn, và mức giá cổ phiếu 97,020 được gọi là mức giá hòa vốn của chứng quyền. Nhà đầu tư có thể tính nhanh ra con số này bằng công thức 2,170 x 6 + 84,000 = 97,020 (Giá chứng quyền x tỷ lệ chuyển đổi + giá thực hiện). 

Tại sao chứng quyền lại có giá trị khi mà mức giá của chứng khoán cơ sở thấp hơn cả mức giá hòa vốn ?

Vì giá trị của chứng quyền bao gồm 2 phần : Giá trị thời gian (hay còn gọi là giá trị đầu cơ) + Giá trị nội tại.

+ Giá trị nội tại tính toán theo cách vừa trình bày bên trên, và hoàn toàn có thể bằng 0 (khi giá cổ phiếu cơ sở thấp hơn giá hòa vốn).

+ Giá trị thời gian được tính toán bằng một công thức tương đối phức tạp, tuy nhiên có thể hiểu một cách đơn giản như sau : Vì chứng quyền có 1 khoảng thời gian nữa mới đáo hạn, nên rất có thể trong thời gian đó giá cổ phiếu cơ sở sẽ tăng mạnh, vượt qua ngưỡng hòa vốn và có lãi, điều này tạo nên giá trị thời gian của chứng quyền. Giá trị thời gian của chứng quyền sẽ giảm dần về 0 khi chứng quyền càng gần ngày đáo hạn.

+ Như vậy giá của chứng quyền sẽ tiến dần về giá trị nội tại khi càng đến gần ngày đáo hạn. Nếu giá trị nội tại bằng 0 thì giá chứng quyền sẽ tiến dần về 0.

+ Một lưu ý khác cho nhà đầu tư muốn nắm giữ chứng quyền trong một thời gian dài là : Tại ngày hôm nay, giá chứng khoán cơ sở là 81,600 thì giá chứng quyền là 2,170 ; nhưng sau 2 tháng nữa, nếu giá chứng khoán cơ sở vẫn ở mức 81,600 thì giá chứng quyền sẽ thấp hơn 2,170 rất nhiều (do giá trị thời gian đã giảm đi).

Nếu giá của chứng khoán cơ sở nhỏ hơn giá hòa vốn (giá trị nội tại = 0) thì có thể kiếm lời từ chứng quyền hay không ?

Có. Trong một khoảng thời gian ngắn (vài phiên giao dịch), thì giá chứng quyền sẽ biến động mạnh hơn giá cổ phiếu cơ sở. Nếu giá cổ phiếu cơ sở tăng 3% thì giá chứng quyền có thể tăng trên 10%. Giá chứng quyền biến động mạnh nhất khi mức giá chứng khoán cơ sở dao động quanh mức giá thực hiện (trong ví dụ trên là 84,000).

Quy mô giao dịch chứng quyền khá nhỏ, giá chứng quyền có thể bị ‘thao túng’ một cách dễ dàng hay không ?

Không. Giá chứng quyền được nhà tạo lập (là công ty chứng khoán phát hành) niêm yết giá mua/bán 2 đầu theo một công thức tính toán nhất định, phù hợp với giá của chứng khoán cơ sở. Muốn ‘thao túng’ giá chứng quyền phải ‘thao túng’ giá của chứng khoán cơ sở, và điều này có vẻ như không khả thi và cũng không hợp lý về mặt chi phí.

Có nên đầu tư chứng quyền hay không ?

Chứng quyền là sản phẩm có rủi ro cao, phù hợp với dân chuyên nghiệp, những nhà đầu tư mới, không chuyên thì không nên tham gia. Trường hợp vẫn muốn tham gia để biết thì chỉ nên đầu tư với quy mô nhỏ, không nên thấy lãi nhiều mà ham (các sản phẩm có tính 'cờ bạc' thường gây nghiện), và khi thua lỗ cũng không ảnh hưởng gì đến tình hình tài chính của bản thân và gia đình. 

Read More

Đầu tư chứng khoán có lỗ không?

Trong bài viết này đầu tư chứng khoán có nghĩa là đầu tư cổ phiếu.

Thời gian trước, tôi được một người thân gửi tiền nhờ đầu tư chứng khoán. Thời điểm đó là bull-market, xung quanh ai cũng khoe lãi chứng khoán, chỉ cần mua là có lãi,… do đó tôi rất sợ người thân nghĩ rằng đầu tư là không có rủi ro, không bao giờ mất tiền, sợ rằng tôi sẽ phải ‘đền tiền’ nếu làm thua lỗ. Tôi mới hỏi lại để làm rõ: ‘Đầu tư là có rủi ro đó, nếu năm tới lỗ 20% thì có chịu được không ?’. Thế là người đó giãy nảy lên: ‘Có thể lỗ à, thế thì thôi không đầu tư nữa, để đi mua đất’. Có lẽ thị trường năm 2020-2021 đã dạy cho nhiều nhà đầu tư bài học sai lầm đó.

Đã đầu tư là đi kèm với rủi ro. Kể cả mua đất cũng phải đối mặt với các rủi ro như pháp lý (đất không cấp được sổ đỏ, đất vướng quy hoạch…), rủi ro thị trường (giá đất giảm và duy trì ở mức giá thấp trong nhiều năm…), rủi ro thanh khoản (khi thị trường đóng băng không bán được) .v.v.. Hay kể cả gửi tiết kiệm cũng gặp rủi ro mất tiền nếu gửi tại các ngân hàng yếu kém (rất may hiện tại Ngân hàng Nhà nước vẫn đứng ra bảo vệ lợi ích người gửi tiền). Đầu tư chứng khoán cũng vậy, cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, có thể kể đến một số rủi ro sau :

(1) Rủi ro thị trường: Thị trường chứng khoán chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố như về vĩ mô, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, chính trị, tin đồn, cung cầu .v.v.. khiến giá cổ phiếu biến động hàng ngày và rất khó đoán. Không thể kỳ vọng mua cổ phiếu xong là có lãi ngay hoặc lúc nào cũng có lãi. Thậm chí khi thị trường không thuận lợi, giá cổ phiếu có thể ở mức thấp trong một khoảng thời gian dài dài - mặc dù đó là doanh nghiệp tốt và giá thấp hơn giá trị thật rất nhiều. Ví dụ gần nhất chính là thị trường chứng khoán năm 2022, nhiều yếu tố tác động đã khiến VNIndex và nhiều cổ phiếu giảm sâu dưới giá trị thật của nó.

(2) Rủi ro mua phải cổ phiếu rác/bị thao túng: Đây là rủi ro mua phải các doanh nghiệp rỗng/rác, hoạt động kinh doanh không có gì nhưng giá cổ phiếu được bơm thổi lên rất cao. Mua phải loại cổ phiếu này thì việc lãi lỗ phụ thuộc nhiều vào người bí ẩn tên ‘lái’. Nếu nhà đầu tư mua đúng đỉnh thì việc bán cắt lỗ có khi cũng khó vì giá cổ phiếu thường ‘sàn trắng bên mua’. Ví dụ điển hình là các cổ phiếu thuộc họ ROS (hình dưới), hay họ Louis mới bị phanh phui trong năm trước (2022). 

Hình 1: Diễn biến giá cổ phiếu ROS: sau khi bị thao túng thổi giá lên trên 150 nghìn, giá cổ phiếu liên tục giảm mạnh và có lúc xuống giá 'trà đá'.

(3) Rủi ro mua với giá quá đắt: Ngay kể cả khi nhà đầu tư mua được một doanh nghiệp tốt, nhưng trả một cái giá quá cao, thì cũng có thể mất nhiều thơi gian đề thu hồi lại vốn. Ví dụ điển hình như đu đỉnh cổ phiếu FPT vào năm 2008 thì đến năm 2019 mới ‘về bờ’ (hình dưới).

Hình 2: Diễn biến giá cổ phiếu FPT từ năm 2008 đến 2020.

(4) Rủi ro biến cố trong kinh doanh: Ví dụ gần nhất có lẽ là Covid-19. Sự diễn ra bất ngờ của Covid-19 đã khiến Vietnam Airline lỗ gần 35 nghìn tỷ đồng trong 3 năm 2020 – 2022, tương đương với lợi nhuận của 14 năm kinh doanh ổn định (lợi nhuận khoảng 2,300 tỷ/năm). Rõ ràng biến cố Covid đã khiến giá trị của Vietnam Airline giảm đi rất nhiều.

Tổng kết lại, đầu tư chứng khoán tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Nếu muốn tự đầu tư thành công thì phải có kiến thức, kỹ năng phù hợp – hãy coi đây là một nghề như các nghề khác, không có đầu bếp dở nào mà nhà hàng lại đông khách cả. Còn nếu ủy thác cho các chuyên gia hay gửi tiền vào các quỹ đầu tư thì phải chấp nhận lời ăn, lỗ chịu. Bất cứ chuyên gia nào mà cam kết bao lỗ thì nên dè chừng bởi luật pháp không cho phép ‘bao lỗ’, và điều này mang lại rủi ro rất lớn cho ‘chuyên gia’ đó về cả mặt luật pháp lẫn tài chính.

Read More

Trái phiếu doanh nghiệp là gì, có nên đầu tư?

Trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp. Có thể hiểu đơn giản là doanh nghiệp vay tiền của nhà đầu tư, đưa cho nhà đầu tư ‘trái phiếu’ để làm bằng chứng là đã vay tiền và sẽ trả lại cả gốc và lãi trong tương lai.

Như vậy nhà đầu tư nếu nắm giữ trái phiếu đến đáo hạn sẽ thu được lợi nhuận là phần lãi suất doanh nghiệp cam kết trả cộng với tiền gốc cho vay. Rủi ro xảy ra nếu doanh nghiệp kinh doanh kém đi hoặc gặp biến cố nào đó dẫn đến không trả được nợ, thì nhà đầu tư sẽ tốn nhiều thời gian và công sức để đòi lại tiền của mình như : Thảo luận với doanh nghiệp để đưa ra phương án tái cơ cấu nợ phù hợp (tức là cho doanh nghiệp thêm một khoản thời gian để kiếm tiền trả nợ), hoặc bán tài sản bảo đảm. Trong trường hợp rủi ro nhất, nhà đầu tư có thể mất một phần hoặc toàn bộ tiền đầu tư nếu doanh nghiệp phá sản hoàn toàn và trái phiếu không có tài sản bảo đảm.  

Trong trường hợp nhà đầu tư bán trái phiếu trước thời điểm đáo hạn, thì giá mua đi bán lại sẽ thực hiện theo giá thị trường của trái phiếu tại thời điểm bán (chứ không phải giá trị gốc ghi trên trái phiếu). Giá thị trường lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như lãi suất thị trường, tình trang doanh nghiệp (tốt lên hay xấu đi), cung cầu và các yếu tố thị trường khác. Ví dụ như thời gian vừa qua, nhiều nhà đầu tư bán lại trái phiếu ồ ạt do lo ngại về các rủi ro liên quan đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp, rủi ro liên quan đến pháp lý .v.v. khiến lượng cung tăng cao trong khi lượng cầu không có, làm cho giá trái phiếu giảm rất mạnh, nhà đầu tư thua lỗ. Trong khi đó nếu doanh nghiệp vẫn đủ khả năng trả nợ, nhà đầu tư tiếp tục tin tưởng và nắm giữ đến đáo hạn, thì sẽ không phải chịu những tổn thất như vậy.

Với các giải thích ở bên trên, nhà đầu tư có thể hình dung được phần nào rủi ro liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp. Rõ ràng trái phiếu doanh nghiệp không phải là sản phẩm an toàn như gửi tiết kiệm ngân hàng – vốn vẫn được ngân hàng nhà nước bảo vệ. Các văn bản pháp luật từ nhiều năm nay đã quy định chỉ nhà đầu tư chuyên nghiệp mới được đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Như thế nào là nhà đầu tư chuyên nghiệp ? – Đó là nhà đầu tư có thể tự đánh giá được các rủi ro của việc đầu tư và chấp nhận được các rủi ro đó để tự ra quyết định đầu tư (và đáp ứng các điều kiện quy định tại luật). Còn đối với các nhà đầu tư phổ thông (không chuyên) thì nên lựa chọn một quỹ đầu tư trái phiếu được cấp phép, có uy tín để đầu tư hoặc gửi tiết kiệm tại các ngân hàng cho an toàn. Hi vọng rằng trong tương lai gần thị trường trái phiếu sẽ phát triển hơn, lành mạnh hơn, nhiều doanh nghiệp tốt phát hành trái phiếu và các nhà đầu tư sẽ có kiến thức tốt hơn để tham gia.   

Read More

Tránh mua cổ phiếu với giá quá đắt

Trong thư gửi cổ đông thường niên năm 2020, cụ Warren Buffett có viết một trích đoạn như sau:

"Thành phần cuối cùng trong Kết quả kinh doanh của chúng tôi (được lập theo Chuẩn mực kế toán) - khoản lỗ 11 tỷ USD xấu xí đó - gần như hoàn toàn là cái giá phải trả cho sai lầm tôi mắc phải vào năm 2016. Năm đó, Berkshire mua Precision Castparts (“PCC”) và tôi đã trả giá quá cao cho thương vụ đó.

Không ai đánh lừa tôi cả - đơn giản là tôi đã quá lạc quan về tiềm năng trưởng lợi nhuận cốt lõi của PCC. Năm ngoái, những tính toán của tôi đã bị chứng minh là sai lầm bởi thực tế tăng trưởng không mấy sáng sủa của ngành hàng không vũ trụ, nguồn khách hàng quan trọng nhất của PCC.

Khi mua PCC, Berkshire đã mua một công ty tốt - công ty tốt nhất trong ngành. Mark Donegan, Giám đốc điều hành của PCC,  là một nhà quản lý đầy nhiệt huyết, người luôn dồn hết tâm sức vào công việc kinh doanh như cách mà anh ấy đã làm trước khi chúng tôi mua lại công ty. Chúng tôi thật may mắn khi có anh ấy điều hành mọi thứ.

Tôi tin rằng tôi đã đúng khi kết luận rằng PCC, theo thời gian, sẽ kiếm được lợi nhuận tốt từ tài sản hữu hình của công ty. Tuy nhiên, tôi đã sai khi đánh giá lợi nhuận bình quân trong tương lai mà công ty có thể tạo ra và do đó, sai trong việc xác định một mức giá mua phù hợp.

PCC không phải là sai lầm đầu tiên của tôi, nhưng là một sai lầm lớn".

Nhìn lại một số cases trên thị trường chứng khoán Việt Nam, có thể thấy nhà đầu tư nếu không có kiến thức, kinh nghiệm trong việc xác định giá trị cổ phiếu (tham khảo về giá trị cổ phiếu tại đây) hoàn toàn có thể mắc phải sai lầm giống như cụ Warren Buffett (một nhà đầu tư thiên tài và kỳ cựu như cụ Buffett còn mắc phải sai lầm cơ mà), ví dụ như mua FPT với giá đắt tại đỉnh năm 2007 thì đến năm 2019 mới bắt đầu có lãi, hay mua ACB với giá cao tại đỉnh năm 2007 thì năm 2021 mới có lãi (như hình):

Trên thị trường, các công ty chứng khoán thường cung cấp các báo cáo phân tích định giá cổ phiếu, tuy nhiên phần lớn đi theo hướng dự đoán Giá cả cổ phiếu chứ không phải xác định Giá trị cổ phiếu, do đó các nhà đầu tư theo trường phái cơ bản/giá trị thì chỉ nên xem đó là một tài liệu tham khảo, và nên tự học phương pháp xác định Giá trị cổ phiếu một cách bài bản, phục vụ cho việc đầu tư của riêng mình.

Read More

Giá cả (Price) và Giá trị (Value)

2 khái niệm căn bản đầu tiên một nhà đầu tư cần biết trước khi đầu tư cổ phiếu là Giá cả (Price) và Giá trị (Value) của cổ phiếu. 

Giá cả của cổ phiếu là giá mà cổ phiếu đó đang được giao dịch trên thị trường. Nhà đầu tư có thể dễ dàng tìm kiếm được thông tin này đối với cổ phiếu niêm yết tại các website cung cấp thông tin như Vietstock hay Cafef. Giá cả của cổ phiếu biến động từng ngày, từng giờ, thậm chí là từng giây.

Nguồn: Vietstock

Giá trị của cổ phiếu là một khái niệm trừu tương hơn mà nhà đầu tư không thể quan sát được, tuy nhiên hoàn toàn có thể tính toán ước lượng được. Trước tiền cần phải hiểu nắm giữ cổ phiếu có nghĩa là đang nắm giữ 1 phần của doanh nghiệp (tham khảo: http://www.taichinhdautu.org/2021/04/dau-tu-co-phieu.html), do đó được hưởng một phần lợi ích mà doanh nghiệp đó làm ra trong suốt quá trình hoạt động. Giá trị của cổ phiếu chính là giá trị của các khoản lợi ích đó. Giá trị của cổ phiếu thường biến động ít hơn khi so sánh với Giá cả của cổ phiếu.

Trong đầu tư, để xác định Giá trị cổ phiếu, nhà phân tích/đầu tư thường sử dụng phương pháp chiết khấu dòng tiền (dòng tiền này chính là các khoản lợi ích mà doanh nghiệp mang lại trong suốt thời gian hoạt động), và sau đó ra quyết định đầu tư dựa trên sự chênh lệnh giữa Giá cả và Giá trị cổ phiếu (bài viết này không bàn chi tiết về phương pháp xác định Giá trị vì nội dung này khá dài).

Một số trường hợp về Giá cả và Giá trị cổ phiếu như sau:

Thông thường, nhà đầu tư nên ra quyết định mua khi Giá cả thấp hơn Giá trị cổ phiếu. Tuy nhiên cần nên tránh các doanh nghiệp có xu hướng hoạt động sa xút, giá trị giảm đi theo thời gian. Bởi khi mua những doanh nghiệp này, có thể nhà đầu tư sẽ mua được mức giá hời (Giá cả < Giá trị), nhưng qua thời gian Giá trị doanh nghiệp giảm xuống khiến món hời của nhà đầu tư tan biến.

Read More

Tại sao lại gọi là Bull và Bear Market ?

Đã bao giờ bạn thắc mắc tại sao thị trường tăng lại gọi là Bull market (Thị trường bò tót), còn khi thị trường giảm lại gọi là Bear market (Thị trường con gấu) chưa?

Các thuật ngữ Bear - "gấu" và  Bull - "bò tót" được cho là bắt nguồn từ cách mà mỗi con vật tấn công đối thủ của mình. Tức là, một con bò đực sẽ húc sừng lên không trung, trong khi một con gấu sẽ vuốt xuống. Những hành động này là sự ẩn dụ đến sự chuyển động lên, xuống của thị trường. 

Nguồn: Investopedia

Read More

Đầu tư Cổ phiếu

1. Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là chứng nhận phần vốn góp vào công ty cổ phần. Bạn sở hữu cổ phiếu của công ty, bạn có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của cổ đông (chủ sở hữu) như nhận được cổ tức, được tham dự đại hội cổ đông, được bỏ phiếu thông qua các quyết sách của công ty...

2. Mua cổ phiếu như thế nào?

Công ty cổ phần có thể phân làm 2 loại:

- Công ty niêm yết: là các công ty niêm yết cổ phiếu của mình trên các sàn giao dịch chứng khoán Hồ chí minh (HOSE), sàn giao dịch Hà Nội (HNX) và sàn giao dịch Upcom. Các công ty niêm yết thường phải đáp ứng một số điều kiện nhất định về mặt hoạt động (như kinh doanh có lãi…) và công bố thông tin định kỳ, do đó đầu tư vào các công ty này thường an toàn hơn đầu tư vào các công ty không niêm yết. Các yêu cầu niêm yết trên HOSE chặt chẽ hơn HNX và hơn Upcom (HOSE > HNX > UPCOM).

- Công ty không niêm yết: không phải các công ty niêm yết nêu trên.

Để mua cổ phiếu của công ty không niêm yết, bạn có thể mua thông qua các đợt chào bán của công ty hoặc tự chủ động tìm kiếm các cổ đông hiện hữu của công ty và đề xuất mua lại. Mua cổ phiếu của các công ty này khá rủi ro và thường chỉ phù hợp những nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Để mua cổ phiếu của các công ty niêm yết, bạn có thể mua ngay trên các sàn giao dịch chứng khoán. Việc cần làm chỉ là mở tài khoản ở một công ty chứng khoán, sau đó bạn sẽ được nhân viên công ty hướng dẫn thực hiện các giao dịch mua bán cổ phiếu của các công niêm yết. 

(Các nội dung tiếp theo nói về cổ phiếu của công ty niêm yết).

3. Kiếm lời từ mua cổ phiếu như thế nào?

Bạn có thể kiếm lời từ thông qua nhận cổ tức hoặc từ việc cổ phiếu tăng giá.

- Cổ tức là phần lợi nhuận công ty làm ra hàng năm và quyết định trả cho cổ đông.

- Tăng giá cổ phiếu: Có nhiều lý do để cổ phiếu tăng giá, tuy nhiên lý do căn bản và bền vững nhất là do doanh nghiệp làm ăn tốt lên, làm ra nhiều lợi nhuận và đem lại nhiều lợi ích cho cổ đông (dòng tiền). Bạn có thể nhìn hình dưới đây để thấy lợi nhuận làm ra hàng năm và giá cổ phiếu của Ngân hàng Vietcombank trong vòng 5 năm trở lại đây.

4. Đầu tư cổ phiếu cần có kiến thức

Đầu tư cổ phiếu phù hợp với đa số mọi người, tuy nhiên bạn cần biết rằng công việc này cũng ẩn chứa nhiều rủi ro. Bạn có thể mua phải cổ phiếu của doanh nghiệp tốt nhưng với giá quá đắt, hoặc có thể mua phải cổ phiếu doanh nghiệp hoạt động sa sút khiến giá ngày càng giảm và không có lợi nhuận để trả cổ tức, hoặc thậm chí bạn có thể bị lừa mua phải những công ty rỗng ruột (tài sản ảo, không hoạt động kinh doanh…).

Do đó để đầu tư cổ phiếu thành công, bạn cần trang bị cho mình các kiến thức, kỹ năng cần thiết và dành thời gian để nghiên cứu, phân tích cổ phiếu/doanh nghiệp; hoặc nếu thời gian eo hẹp, bạn có thể ủy thác cho những người có chuyên môn đầu tư thay mình (như mua chứng chỉ quỹ của các quỹ đầu tư) và trả cho họ một mức phí nhất định.

Xem thêm quan điểm của Warren E.Buffett tại: http://www.taichinhdautu.org/2021/06/quan-diem-ve-dau-tu-co-phieu-warren-buffet.html

Read More